(unang nalathala sa Pinoy Gazette)

Isang malungkot na balita ang natanggap ko kamakailan. Pumanaw na raw si Lola Remedios Felias, isa sa mga Filipino comfort women na noong World War 2 ay ginawang sex slave ng mga sundalong Hapon.

Personal kong nakilala si Lola Remedios noong isang taon nang dumalo ako sa book launch dito sa Maynila ng kanyang diary book na “The Hidden Battle of Leyte”. Ang libro ay nagkukuwento ng kanyang karanasan bilang isang batang babae na tinangay at ginawang sex slave ng ilang kasapi ng Japanese Imperial Army sa Kabisayaan. May mga drowing at sulat-kamay ng matanda sa kanyang libro, at ang teksto ay nasa English, Tagalog, at Hapones.

Sa pagtitipong iyon, narinig ko ang pagkukuwento ni Lola Remedios. Naramdaman ko ang sakit habang lumuluha niyang binabalikan ang masaklap na nangyari sa kanya.

Ayon sa Lila Pilipina, isang organisasyong kinabibilangan ni Lola Remedios, ang pagsusulat at pagsasalaysay ay nagsilbing daan upang siya ay maka-recover sa trauma ng ng kanyang mapait na karanasan.

Pumanaw si Lola Remedios noong April 14, 2004 sa sakit na uterine cancer. Sabi ng Lila Pilipina, kahit terminal na ang sakit niya ay sumasama pa rin ang matanda sa mga meeting at kahit sa rallies ng organisasyon. Bagamat lumaban hanggang sa huling sandali, payapa naman daw niyang tinanggap ang kanyang kamatayan.

Ngunit namatay si Lola Remedios na hindi nakakamtan ang isinisigaw na katarungan.

Kapaskuhan ng nakalipas na taon nang ibasura Japanese Supreme Court 920 million yen damages suit na isinampa ng mga dating comfort women laban sa gobyernong Hapon. Nagsimula ang kaso noon pang 1993.

Umaabot sa 200,000?karamihan ay mga Pilipina at Koreana?ang ginawang sex slave ng mga sundalong hapon noong World War 2. Pero patuloy na tumatangging magbayad o mag-apologize ang gobyernong Hapon.

Masama rin ang loob ng mga dating comfort women sa administrasyong Arroyo. Hindi raw sila nakatanggap ng anumang suporta mula sa gobyerno sa kanilang sa legal battle.

“Nandidito kami para ipaala-ala muli kay Presidente Gloria na huwag naman niyang kaming kalimutan na mga comfort woman. Marami na sa amin ang namamatay, ang nagkakasakit. Ngayong nasa Japan na naman siya, ipaglaban naman niya kami. Kaya nga dinala namin dito ang mga larawan ng mga dati naming kasama para h’wag niya kaming kalimutan,” sabi ni Lola Narcisa Claveria, isa sa mga kasamahan ni Lola Remedios sa isa sa kanilang mga rally.

Sa kabila nito, naniniwala silang hindi sa pagkatalo sa korte o sa pagpanaw nagtatapos ang pakikibaka ni Lola Remedios at ng kanyang mga kasama.


Ederic Eder

Ederic is a Filipino communications worker in the telecom, media, and technology industry. He writes about K-dramas and Korean celebrities for Hallyudorama.

He used to be a social media manager for news at GMA Network, where he also headed YouScoop, GMA News and Public Affairs’ citizen journalism arm.

He was with Yahoo! Philippines for more than three years before returning to GMA Network, where he was also previously part of the News Research section.

Author posts
Related Posts